درماندگی مالی را میتوان شرایطی تعریف کرد که بنگاه در آن قادر به ایفای تعهداتش نمیباشد و یا به سختی به تعهداتش عمل میکند، لذا یک بنگاه که دچار درماندگی مالی شده است ممکن است به شرایط متفاوتی دچار شود، از عدم پرداخت به تأمینکنندگان مواد اولیه و یا دارندگان سهام ممتاز گرفته تا اعلام ورشکستگی ( بیور، 1966؛ دیمیترس، 1996).
بنابراین با استفاده از نسبتهای مالی و مطالعه ارقام مندرج در صورتهای مالی میتوان نشانههایی از مشکلات نقدینگی را شناسایی و ورشکستگی شرکتها را پیشبینی نمود. صورتهای مالی تهیه شده بر مبنای نسبتهای مالی مبتنی بر ترازنامه و سود و زیان اطلاعات مفیدی را در مورد وضعیت مالی، انعطاف پذیری مالی و سودآوری شرکت منعکس میکند و صورت جریان وجوه نقد بر مبنای نقدی، جریانهای ورودی و خروجی وجه نقد ناشی از فعالیتهای مختلف را گزارش میکند. انتظار میرود نسبتهای موجود در صورت جریان وجوه نقد به منظور پیشبینی ورشکستگی از توان بالایی برخوردار باشد.
ویژگی که این تحقیق را از سایر تحقیقات مرتبط با موضوع متمایز میکند، استفاده از نسبتهای مالی مبتنی بر صورت جریان نقدی بر مبنای فعالیتهای عملیاتی، سرمایهگذاری و تأمین مالی بوده و این در حالی است که تمرکز بر این موضوع، در تحقیقات گذشته فقط بر بخش فعالیتهای عملیاتی صورت جریان وجوه نقد بوده، و از سوی دیگر، تحقیق مربوطه به بررسی و مقایسه کارایی نسبتهای مالی مبتنی بر صورت جریان نقدی و نسبتهای مالی مبتنی بر ترازنامه و سودوزیان در پیشبینی ورشکستگی شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد در حالی که در تحقیقات قبلی، تمرکز بر مجموع نسبتهای مالی است.
2-1- بیان و اهمیت موضوع تحقیق
ورشکستگی هزینههای مستقیم و غیر مستقیم زیادی را بر ذینفعان شرکت مانند سهامداران، مدیران، کارکنان، اعتباردهندگان، سرمایهگذاران، حسابرسان، عرضهکنندگان مواد اولیه و مشتریان تحمیل میکند. بنابراین پیشبینی صحیح و دقیق ورشکستگی برای گروههای متعددی از جمله ذینفعان شرکتها، دانشگاهیان، بیمهگران، وامدهندگان، تحلیلگران مالی و فعالان در زمینه ادغام شرکتها حائز اهمیت است (اسپرینگر،2005).
بهعلاوه، قانونگذاران به منظور نظارت بر سلامت مالی بانکها، صندوقهای بازنشستگی و سایر موسسات و نهادهای مالی، به مدلهای پیشبینی ورشکستگی علاقه نشان میدهند. همچنین از نظر حاکمیت شرکتی نیز، پیشبینی ورشکستگی اهمیت دارد. فعالان مالی نسبت به بدهی در شرکتها حساستر شدهاند و قانونگذاران به دنبال اعمال قوانینی در محدود کردن ریسک اعتباری هستند (عزیز، 2006).
همچنین، پژوهشگران در زمینه ادغام و تصاحب شرکتها به این موضوع علاقمند هستند، زیرا غالبا، شرکتهای در شرف ورشکستگی، هدف تصاحب و قبضه مالکیت قرار میگیرند. هدف این گروه دستیابی به سود آربیتراژ حاصل از ادغام است.
تحلیلگران مالی نیز، از پیشبینی ورشکستگی برای تعیین ارزش بدهی شرکت استفاده میکنند. برای دارندگان اوراق قرضه، ریسک نکول قرضه عامل مهمی است، زیرا ارزش اوراق قرضه را تحت تاثیر قرار میدهد. در شرایطی که شرکت منتشر کننده اوراق قرضه قادر به برآوردن تعهدات نباشد و یا بهاصطلاح اوراق قرضه نکول شود، اطلاع داشتن از احتمال نکول قرضه و ناتوانی ناشر در پرداخت اصل و فرع آن برای دارندگان اوراق قرضه از اهمیت زیادی برخوردار است (اسپرینگر، 2005)..
برای شرکتهای فعال در عرصه اقتصادی، مواجهه با پدیده ورشکستگی و فرآیندهای بازسازی منابع مالی شرکت، یک بخش عمده از فعالیتهای کاری است. حسابرسان نیز موظفند در گزارشهای خود در مورد فرض تداوم فعالیت شرکت همواره اظهار نظر مشخص و روشنی داشته باشند.
ورشکستگی بر تمامی ذینفعان شرکت تاثیرگذار بوده و هزینههای مستقیم و غیرمستقیم را بر آنها تحمیل میکند. آثار ورشکستگی نه
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
تنها از جنبه اقتصادی، بلکه از جنبههای اجتماعی و سیاسی نیز با اهمیت است (لنزبرگ و همکاران،2006).
به خاطر وجود حرکت مارپیچی منفی در محیط عمومی اقتصاد، ارزیابی عملکرد شرکت و تحقیق در مورد علل و ریشههای ورشکستگی و پیشبینی ورشکستگی اجتنابناپذیر به نظر میرسد (کایلی و دیگی، 2002).
تکامل تدریجی و بهبود میزان دسترسی دادهها و اطلاعات و تکنیکهای آماری، امکان تحقیق در زمینه پیشبینی ورشکستگی را تسهیل نموده است.
در راستای مطالعات انجام گرفته در مورد تأثیر کاستیها و ناکاراییهای بازار و عدم تقارن اطلاعاتی تحقیق در زمینه رتبهبندی اعتباری و پیشبینی ورشکستگی نیز افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.
توصیههای ارائه شده در کمیته بال در زمینه کفایت سرمایه در سال 2005، مشوقی برای انجام مطالعات در زمینه پیشبینی ورشکستگی تلقّی میگردد (عزیز و دیار، 2006).
3-1- مسأله اصلی تحقیق و فرضیهها
از آنجایی که بخش عمدهای از عوامل موثر بر بحران مالی، ناشی از مشکلات نقدینگی واحد تجاری است و صورت جریان وجوه نقد، اطلاعات مناسبی در مورد جریانهای نقدی ارائه میکند، بنابراین بررسی توانایی نسبتهای موجود در صورت جریان وجوه نقد به منظور پیشبینی ورشکستگی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
P آیا نسبتهای مبتنی بر اقلام نقدی قابلیت پیشبینی بهتری از شرایط بحران مالی شرکتها ارائه میدهند یا نسبتهای مبتنی بر اقلام تعهدی و یا ترکیبی از آنها؟
لذا فرضیههای تحقیق به شرح زیر ارائه میشوند:
P در شرایط بحران مالی شرکتها، ترکیبی از نسبتهای مالی مبتنی بر صورت جریان وجوه نقد و اقلام تعهدی بهتر از نسبتهای مالی صرفاً مبتنی بر اقلام تعهدی قادر به پیشبینی ورشکستگی میباشند.
P در شرایط بحران مالی شرکتها، ترکیبی از نسبتهای مالی مبتنی به صورت جریان وجوه نقد و اقلام تعهدی بهتر از نسبتهای مالی صرفاَ مبتنی بر اقلام نقدی قادر به پیش بینی ورشکستگی میباشند.
- در شرایط بحران مالی شرکتها، نسبتهای مالی مبتنی بر اقلام نقدی، قابلیت پیشبینی بیشتری نسبت به نسبتهای مالی مبتنی بر اقلام تعهدی، در دوره نهفتگی دارا میباشند.
4-1- اهداف اساسی تحقیق
از جهات مختلف پیشبینی در آستانه ورشکست قرار گرفتن یک شرکت مفید میباشد. از این رو لازم است پیش از اینکه شرکت رسماً اعلام وشکستگی نماید بتوانیم شرایط بحرانی آن را پیشبینی نمائیم. لذا لازم است ابزار و معیاری برای این پیشبینی داشته باشیم. بدین منظور مدلهای مختلف ارائه شده است. این مدلها، مدلهای بیور، آلتمن، شیراتا، اهلتون، زمیسکی، اسپیرینگیت، سی آی اسکور، فولمر، ژنتیک فرجزاده، ژنتیک مک کی، پس از انتشار خطا، بهینهسازی تجمعی ذرات و الگوریم ژنتیک میباشد.
هدف اصلی این تحقیق، پیشبینی درماندگی مالی شرکتها با بکارگیری نسبتهای مالی مبتنی بر اقلام تعهدی و اقلام نقدی و با استفاده از ابزار شبکههای عصبی مصنوعی است. در واقع با استفاده از روش تحقیق همبستگی و چندین متغیر پیشبینی (مستقل) سعی میشود متغیر ملاک (وابسته) تعیین شود.
5-1- روش تحقیق
این تحقیق از از نوع همبستگی با استفاده از مدلهای شبکه عصبی برای پیشبینی میباشد و از نوع تحقیق کاربردی است.
1-5-1- روش جمعآوری اطلاعات
اطلاعات مورد نیاز شرکتهای ورشکسته و غیرورشکسته از طریق بانکهای اطلاعاتی تدبیرپرداز و رهآورد نوین و سایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران گردآوری شده و آمادهسازی دادهها، با استفاده از نرم افزار Excel 2007 و کدنویسی در نرمافزار VBA و تجزیه و تحلیل نهایی، توسط کدنویسی در نرمافزار MATLAB انجام شده است.
2-5-1- قلمرو تحقیق
قلمرو زمانی این تحقیق محدوده زمانی سالهای 1390 و 1391 میباشد که به منظور تست مدل دادههای مربوطه، از سال 1379 به بعد جمعآوری و مورد استفاده قرار گرفته است.
قلمرو مکانی این تحقیق شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. با توجه ملاحظات ذیل برخی از این شرکتها از جامعه آماری استثناء شدهاند:
- نوع فعالیت آنها تولیدی باشد؛
- حداقل در 5 سال متوالی از سال 1379 تا 1391 سهام آنها مورد معامله قرار گرفته باشد؛ و
- اطلاعات مورد نیاز آنها در دسترس باشد.
قلمرو موضوعی تحقیق نیز، بررسی تاثیر اقلام تعهدی و اقلام نقدی در پیشبینی ورشکستگی شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی میباشد.
6-1- خلاصه فصل اول
در این فصل ضمن بیان اهمیت موضوع ورشکستگی و آثار ناشی از آن، تصویری کلی از تحقیق پیش رو ارائه گردید و مراحل اصلی آن توضیح داده شد. شرایط محیط کسب و کار شرکتها در ایران، همچنین لزوم انجام تحقیق مناسب با چنین شرایطی توضیح داده شد. در ادامه با طرح فرضیه، اطلاعات مربوط به روششناسی پژوهش و تکنیک بهکار گرفتهشده برای طراحی مدل پیشبینی ورشکستگی مشخص گردید که با استفاده از روشهای متفاوت آموزش و بهینهسازی آن در فصول بعد انجام خواهد شد.
Beaver
Dimitras
Weston , et.al (1992)
Sprengers (2005)
Aziz (2006)
Lensberge, et. la, (2006)
Negative spiral in the general economic environment
Caillie and Dighaye, (2002)
New Basel Capital Accord
Aziz and Diar, (2006)