فصل اول: کلیات (طرح تحقیق)……………………………………………………………..1

 

1-1  تبیین موضوع و ضرورت تحقیق……………………………………………………………..2

 

1-2 هدف تحقیق و گروه‏های بهره‏بردار از نتایج تحقیق……………………………………………..5

 

1-3 سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………5

 

1-4 فرضیه‏های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………6

 

1-5 مواد و روش انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..6

 

1-6 جنبه‏های نوآوری و گستره‏ی تحقیق……………………………………………………………………………………………………7

 

1-7 سامانه‏ی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………8

 

فصل دوم : مفاهیم و مبانی………………………………………………..9

 

2-1  مفاهیم و پیشینه……………………………………………………………………………………………………………………………….10

 

2-1-1 مفهوم و فرایند مهندسی معکوس……………………………………………………………………………………10

 

2-1-2 تمییز مهندسی معکوس از مفاهیم مشابه……………………………………………………………………….20

 

2-1-2-1 مهندسی معکوس و انتقال فناوری………………………………………………………………..20

 

2-1-2-2 مهندسی معکوس و مهندسی مجدد……………………………………………………………..21

 

2-1-2-3 مهندسی معکوس و کِرَکینگ………………………………………………………………………..23

 

2-1-2-4 مهندسی معکوس و جاسوسی صنعتی………………………………………………………….24

 

2-1-2-5 مهندسی معکوس و نسخه‏برداری………………………………………………………………….25

 

2-1-3 پیشینه‏ی مهندسی معکوس…………………………………………………………………………………………….27

 

2-1-3-1 پیشینه‏ی فنی………………………………………………………………………………………………..27

 

2-1-3-2 پیشینه‏ی حقوقی…………………………………………………………………………………………..33

 

2-2 مبانی شناسایی حق مهندسی معکوس………………………………………………………………………………………………36

 

2-2-1 مبانی فنی شناسایی حق مهندسی معکوس……………………………………………………………………37

 

2-2-1-1 فناوری و روش‏های دسترسی به آن……………………………………………………………..37

 

2-2-1-2 مزایا و ضرورت مهندسی معکوس…………………………………………………………………41

 

2-2-2 مبانی اقتصادی شناسایی حق مهندسی معکوس…………………………………………………………….45

2-2-2-1 مبانی اقتصادی شناسایی حق مهندسی معکوس در صنایع تولیدی سنتی…48

 

2-2-2-2 مبانی اقتصادی شناسایی حق مهندسی معکوس در صنعت نرم افزارها………54

 

2-2-3  مبانی حقوقی شناسایی حق مهندسی معکوس……………………………………………………………..66

 

2-2-3-1 مبانی حقوقی مندرج در اسناد بین المللی……………………………………………………67

 

2-2-3-2  مبانی حقوقی مبتنی بر نارسایی‏های مقررات حقوق مالکیت فکری…………..76

 

2-2-3-3 دکترین نخستین فروش………………………………………………………………………………..84 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

2-3 نتیجه‏گیری فصل دوم…………………………………………………………………………86

 

فصل سوم: اصول سیاستگذاری و قواعد حقوقی ناظر بر مهندسی معکوس………88

 

3-1 اصول و معیارهای سیاستگذاری در مورد مهندسی معکوس…………………………………91

 

3-1-1انتخاب سیاست براساس «روش مهندسی معکوس»………………………………………………………..92

 

3-1-2 انتخاب سیاست براساس «اقدامات پس از مهندسی معکوس»……………………………………….94

 

3-1-3 انتخاب سیاست براساس «هدف و ضرورت مهندسی معکوس»……………………………………..95

 

3-1-4 سیاست «محدودیت انتشار اطلاعات ناشی از مهندسی معکوس»………………………………….96

 

3-1-5 اصول سیاستگذاری………………………………………………………………………………………………………….97

 

3-2 حدود و قلمروی مجاز مهندسی معکوس……………………………………………………………………………………………98

 

3-2-1 حق مولف…………………………………………………………………………………………………………………………99

 

3-2-2 حقوق اسرار تجاری………………………………………………………………………………………………………..107

 

3-2-3 حقوق اختراعات…………………………………………………………………………………………………………….114

 

3-2-4 حقوق قراردادها……………………………………………………………………………………………………………..121

 

3-3 نتیجه‏گیری فصل سوم…………………………………………………………………………………………………………………….126

 

نتیجه گیری و پیشنهاد…………………………………………………….128

 

فهرست منابع…………………………………………………………….135

 

الف) منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………………..135

 

ب) منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………………………138 

 

 تبیین موضوع و ضرورت پژوهش

 

نظام حقوق مالکیت فکری که پیدایش آن معلول رشد و تکامل دانش انسانی و ظهور و پیشرفت تکنولوژی است، موجد حقوقی انحصاری برای پدیدآورندگان آثار فکری شده است. به این معنا که دارنده‏‏ی حق فکری، می‏تواند از یک سو از تمام حقوق ناشی از اثر خود به نحو انحصاری بهره‏برداری و از سوی دیگر برای استفاده دیگران از آن ممانعت ایجاد کند. علی‏رغم ویژگی انحصاری بودن این حقوق، برقراری تعادل بین منافع دارندگان حقوق فکری از یک سو و حق دسترسی عموم به اطلاعات و دانش از سوی دیگر که ماده 27 اعلامیه جهانی حقوق بشر سال 1948 میلادی نیز موید آن است، منجر به شناسایی و وضع استثنائات و محدودیت‏هایی بر حقوق انحصاری فکری شده است. با این حال، همواره لزوم تفسیر مضیّق از چنین استثنائاتی مورد تاکید قانون‏گذاران قرار گرفته است.

 

برخی نظام‏های حقوقی با در نظر گرفتن معیارهایی که برخی از آنها مشترک و برخی ناشی از اقتضائات سیاست، توسعه و اقتصاد ویژه کشورشان است، مقرراتی را در این حوزه وضع کرده‏اند و برخی عدم وضع مقررات و احاله تعیین تکلیف به رویه قضایی را مناسب‏ترین راهکار دانسته‏اند. در این خصوص قانونگذار ایرانی صراحتا مقرره‏ای را وضع نکرده است. با این حال جستجو در میان مقررات به منظور یافتن مقرره‏ای که رویکرد نظام حقوقی ایران را ولو طور ضمنی نسبت به این پدیده، نشان دهد، بی فایده نخواهد بود.

 

مهمترین چالشی که در این جا مطرح می‏شود وضع مقررات به نحوی است که ضمن حمایت از حقوق دارندگان محصولات فکری در مقابل شبیه‏سازی‏ها، مجالی نیز به مهندسی معکوس داده شود تا مسیر خلاقیت و رقابت نیز مسدود نگردد.

 

آنچه بررسی ابعاد حقوقی و اقتصادی مهندسی معکوس را در این پژوهش ایجاب می‏کند ، نقشی است که به‏کارگیری این شیوه‏ی کسب دانش، در توسعه اقتصادی کشورها دارد. به عبارت دیگر به لحاظ اهمیت و کاربردی که مهندسی معکوس بویژه در دهه‏های اخیر برای صنایع کشورمان پیدا کرده و همچنین عدم وجود مقررات روشن و صریح دراین باره، بررسی جنبه‏های حقوقی، تعیین محدوده‏ مجاز اعمال مهندسی معکوس و اتخاذ مناسب‏ترین رویکرد حقوقی ضرورت می‏یابد. این روش در کشورهای درحال توسعه‏ای مثل ایران، می‏تواند پاسخی به نیاز این کشورها به تقویت توان طراحی، تولید و افزایش سرعت فرایند تکوین محصولات و فناوری باشد. ضمن آنکه  به‏کارگیری این روش می‏تواند جذب کامل فناوری طی مراحل انتقال آن، شناختن نقاط کور فنی صنایع داخلی و تقویت رقابت در بازار را فراهم کند. بنابراین لازم است، نظام‏های حقوقی حسب شرایط اقتصادی، مقتضیات نظام حقوقی و نیازهای فنی و مهندسی، دست به تدوین مقرراتی در این حوزه بزنند.

 

برای نیل به این هدف در این پژوهش تلاش می شود معیارهایی که در وضع قوانین مربوط به مهندسی معکوس غالبا مورد توجه نظام‏های حقوقی قرار گرفته، بررسی شده و با توجه به اقتضائات توسعه و اقتصاد کشورمان و استاندارهای لازم‏الرعایه در وضع مقررات، پیشنهادهایی به قانونگذار ایرانی داده شود.

 

• هدف تحقیق و گروه‏های بهره‏بردار از تحقیق

با توجه به ضرورتی که در بررسی ابعاد حقوقی مهندسی معکوس وجود دارد، هدف این پژوهش قاعدتا پاسخگویی به پرسش‏هایی است که اولا مهندسان و تحلیلگران مهندسی معکوس راجع به مشروعیت اقدامات خود و ثانیا حقوق‏دانان با هدف قانون‏گذاری یا دفاع از موکلین خود می‏پرسند. 

 

• سوالات تحقیق

 

1. مبانی شناسایی یا عدم شناسایی مهندسی معکوس کدامند؟

 

1. با توجه به این مبانی، آیا در مورد همه محصولات فکری، می توان رویکرد واحدی نسبت به مهندسی معکوس، داشت یا خیر؟ و اگر خیر برای هر یک چگونه؟

 

1. در تنظیم مقررات مربوط به مهندسی معکوس، چه معیارها و موضوعاتی باید مدنظر قانون گذار باشد تا بیشترین منافع اقتصادی کشور تامین شوند؟

1-4  فرضیه‏های تحقیق

 

1. نظام های‏حقوقی برای توجیه چنین حقی عمدتا از تئوری‏های اقتصادی و مبتنی بر حفظ منافع عمومی در مقابل حقوق انحصاری مقرر برای پدیدآورندگان محصولات فکری مانند حق دسترسی به اطلاعات و دانش، همچنین تقویت رقابت و مبارزه با انحصاراتی که مسیر خلاقیت را مسدود می‏کنند، سخن می‏گویند.

 

1. رویکرد کلی در مهندسی معکوس با توجه به مبانی شناسایی، جواز آن است اما درباره محصولاتی نظیر نرم‏افزارها یا محصولاتی که دانش فنی موجود در آنها سهل‏الوصول به لحاظ هزینه و زمان است، محدودیت مهندسی معکوس تحت شرایطی قابل توجیه خواهد بود.

 

1. افزون بر ملاک سهولت مهندسی معکوس از جهت هزینه و زمان، لازم است قانونگذار معیار هدف اشخاص از مهندسی معکوس و آثار اقتصادی ناشی از ممنوعیت یا جواز مهندسی معکوس را نیز مدنظر قراردهد و به منظور برقراری تعادل، به وضع مقرراتی ناظر بر «کنترل روش‏های مهندسی معکوس» و «محدود نمودن افشای اطلاعات بدست آمده از طریق مهندسی معکوس» نیز توجه کند. استانداردهای حقوقی بین‏المللی (معاهدات بین‏المللی)  و مباحث مربوط به توسعه نیز در این خصوص از اهمیت برخوردارند.