داستانها به روایت هر یک از شاعران ،بخش هفتم :نقد وتطبیق شخصیتهای اصلی و فرعی در پنج منظومه،بخش هشتم:نقد وبررسی حوادث داستان در پنج منظومه،بخش نهم:گفتگو در داستان،بخش دهم:هنر شاعری و بخش یازدهم:بررسی عنصر توصیف در پنج منظومه.

 

 

 

لازم به یادآوری است که مثنوی یوسف و زلیخای جامی هرچند که همنام با خسرو شیرین نظامی نیست اما از آنجاییکه جامی آنرا به تقلید از خسرو و شیرین سروده است از لحاظ ساختارو روند داستان مقایسه کرده که در هر بخش مورد پژوهش و بررسی قرارداده ام.

 

در این پژوهش از «خسرو وشیرین» دکتر بهروزثروتیان، «شاهنامه» چاپ مسکو، «شیرین و خسرو» به قلم غضنفر علی یف (مسکو1966)، «فرهاد وشیرین» از دیوان وحشی به کوشش پرویز بابائی و «یوسف و زلیخا» به اهتمام دکتر ناصر نیکو بخت استفاده شده است.

 

در این تحقیق شماره سمت راست ممیز سال انتشار اثر و شماره ی سمت چپ شماره ی صفحه است همچنین در آدرس بیتها نام اثر و صفحه ی آن آمده است.

 

 

 

بخش اول :

 

شرح احوال و آثار شاعران 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

 

 

فصل اول :

 

شرح احوال و آثار نظامی گنجه ای

 

 

 

زندگی تولد نظامی :

 

« نظامی، الیاس فرزند یوسف، در سال 1141 م ( 536 هـ ) در گنجه یکی از شهرهای باستانی آذربایجان چشم به جهان گشود . بنا به گفته ی خود شاعر، مادر او، دختر یکی از سران کُرد، بوده است. صاحب نظران برآنندکه نیای او مؤیدالدین مردی فاضل و دانشمند بوده است[1].»

 

(مبارز1360/11)

 

البته در مورد تولّد  او اختلاف نظر وجود دارد که مورد بحث ما نیست .

 

ابیاتی در مثنوی لیلی و مجنون موجود است که پیر گنجه در آنها به نام پدر ومادرش اشاره کرده است .

 

گر شد پدرم به سنت جد            یــوسف پسر زکی مؤید

 

گر مادر من رئیسه کــرد            مادر صفتانه پیش من مرد

 

(لیلی و مجنون،75و74)

 

2. دانش های نظامی :

نظامی در علوم عقلی و نقلی و ادبی زمان خود تبحّر داشته است:

 

« غیر از معلومات ادبی، استعداد و قریحه ذاتی که نظامی در فنون شاعری و سخنوری داشته است در علوم عقلی از قبیل فلسفه و منطق و ریاضیات و نجوم و نیز در علوم نقلی از قبیل اخبار و قرآن و فقه و احادیث و سایر علوم وفنون متداول زمان تبحّر و مهارت کامل داشته است[2]»

 

(شهابی1337/31)

 

«علاوه بر این او با زبانهای  آذری، فارسی، عربی و پهلوی آشنایی کامل داشته است و آثار علمی و ادبی نگاشته شده به این زبانها  را مطالعه کرده است[3].»

 

(مبارز1360/11)

 

دانش نظامی، فقط منحصر به علوم عقلی و نقلی نمی شود، بلکه او در علوم و فنون رزمی هم ظاهراً تبحّر داشته است :

 

«شرح و توصیف دقیق حرکات اسب و سوار وآیین نیزه داری و شمشیر بازی که در جای جای آثار نظامی جلوه گر شده است خبر از آشنایی او با فنون سلاحداری را می دهد[4].»

 

(زریّن کوب1372/18)

 

1زندگی و اندیشه نظامی ، ع ، مبارز ، م . آ . قلی زاده ، م سلطانف ، برگردان محمد صدیق ، انتشارات توس ، تهران ، 1360 ،

 

صفحه 11.

« رَبَّنا آتِنا مِنْ لدُنكَ رَحمَةً و هَیّى‏ء لَنا مِنْ اَمُرِنا رَشداً »[1]

 

شكر و سپاس و منت و عزت، خداى[2] را كه بر این بنده‏ى ناچیز خود منت نهاد تا توفیق نوشتن مجموعه‏ى حاضر را پیدا كنم.

 

دانستن از اشتیاق آغاز مى‏گردد و چون مشتاقى، پس عاشقى و عاشق مى‏داند، به جهت اشتیاقى كه در جودش زبانه مى‏كشد.

 

” در روزگار ما دیگر نیازى نیست بگوییم: « خواندن خوب است » همه مى‏دانند و باید بدانند كه خواندن سودمند و لازم است، دیگر زمانى فرا رسیده است كه به جاى شعار دادن درباره‏ى خواندن، باید به كارهاى بنیادى دست بزنیم: نیاز به خواندن را از كودكى به گونه‏اى بیاموزیم كه در شمار عادت‏ها و جزئى از طبیعت انسان در آید. ” [3]

 

در جهان امروز، عمده‏ى فعالیت‏هاى محققان و مشاوران معطوف به مدرسه است ؛ و مدارس و آموزشگاه‏ها به مهمترین میدان پژوهش تبدیل شده‏اند اما متاسفانه این مسئله در میهن ما جایگاه واقعى خود را پیدا نكرده است.

 

با توجه به اینكه دنیاى ما در حال تغییر و تحوّل است و ما نیز كه در آستانه‏ى قرن بیست و یكم قرار داریم باید در مورد رویدادها، پیش بینى‌هایى انجام داده و براى آن‏ها تعیین حدود كنیم.

 

تغییرات گوناگون به سرعت در حال انجام و ادامه هستند و این جزء پیش بینى‏هاى اولیه‏اى است كه توسط هر فرد مى‏تواند بعمل آید. [4]

 

در عصر ما مطالعه زیر بنا و مبناى اطلاعات، و تمامى تغییرات موجود در جهان است، سیر و تتبّع در این زمینه در زندگى ما جزء مصالح اساسى، و ضرورتش در پژوهش امروزه بیشتر احساس مى‏شود اما قلمرو و مطالعه با موضوعات و عناوین دیگر تفاوت دارد و پژوهش در این گسترده حتى در نمونه‏هاى محدود و كوچك و تعمیم آن به كل جوامع و یا یك جامعه آسان نیست و باید جانب احتیاط را رعایت كرد.

 

در عصرى كه زندگى مى‏كنیم مطالعه نیز از دامنه‏ى تغییرات مستثنى نبوده است و اثرات مستقیم و غیر مستقیم آن در زندگى بشرى، اوضاع اقتصادى، اجتماعى، سیاسى و به ویژه فرهنگى كاملاً مشهود بوده و راه‏هاى تازه‏اى در برابر افراد گشوده است. بطوریكه امروزه كلیه‏ى صاحبنظران بر این امر اتفاق نظر دارند كه اولین گام در جهت توسعه از هر حیث[5] ، مشمول هدفمند كردن نیروى انسانى و یا به عبارت بهتر، آموزش نیروى انسانى در چهارچوب برنامه‏هاى آموزشى مناسب است. و گام برداشتن در جهت پیشرفت و توسعه و تبلور ارزش‌ها و متحول كردن ذهن ‏و نگرش ‏نسل ‏جدید، بدون ‏برنامه‏ریزى ‏و مطالعه‏ى ‏دقیق ‏امكان‏پذیر نیست.

“دانشمندان اهل فن، مطالعه را واقف گردیدن، مرور كردن كتابتى به چشم و بی‌آواز خواندن و همچنین نگریستن همراه با تامل، تفكر و اندیشه و نظر به دقت، معنا كرده‏اند.” [6]

 

تا قرن پیش سرنوشت افراد عموماً با منشاء خانوادگى و اصل و نسب آنان ارتباط داشت. فرزندان كارگران، پیشه وران، بازرگانان، و فرمانروایان ناگزیر بودند مشاغل خانوادگى را به حكم سرنوشت مقدر و غیر قابل تغییر بپذیرند، اما با توسعه‏ى علوم و پیشرفت صنایع و دانش بشرى این اوضاع غیر قابل تغییر، به یكباره تغییر پذیرفت.

 

در كشور ما تا چندین سال پیش فقط معدودى از خانواده‏هاى ایرانى فرزندان خود را به مدرسه مى‏سپردند و خانواده‏هاى كم مایه چاره‏اى جز اینكه از آغاز كودكى به كار و حرفه‏ى خانوادگى بپردازند، نداشتند. اما در حال حاضر وضعیت فرق كرده است، مطالعه‏ى آمار مدارس ایران روشن مى‏سازد كه تعداد دانش‏آموزان مدارس از سال 1304 تا 1340 قریب 60 برابر افزایش یافته و تا سال 1368 این تعداد در حدود، ده میلیون و تا به امروز بیش از بیست میلیون نفر رسیده است، در صورتیكه مطالعه‏ى افراد عامه ، مراكز آموزش عالى و دانشگاه‏ها، پژوهشكده‏ها … مستثنى این آمار هستند، به همین خاطر دور از ذهن نیست كه عصر ما، عصر انفجار اطلاعات نامیده شده است.

 

امروزه ضرورت نیاز به مطالعه، عادت به مطالعه [7] و آشنایى با اصول و روش‏ها و مهارت‏هاى[8] آن، بیش از هر زمان دیگر احساس مى‏شود، و عدم اطلاع از روش‏هاى مطالعه و عادت‏هاى بد مطالعه یكى از علل مهم عقب ماندگى تحصیلى است، توان هر كسى براى پیشرفت تحصیلى [9] كامل، به سختى درك مى‏شود و بستگى به عوامل متعددى دارد، تلاش‌هایى در جهت رفع پیشرفت تحصیلى بالاتر، از طریق بهبود كیفیت آموزش، موضوعات آموزشى، محیط‌هاى تحصیلى و غیره انجام گرفته است. در بخش دانشجویى نیز، تلاش‌هایى در جهت بهبود انگیزش، رغبت و عادت‏‌هاى كارى، انجام گرفته است، به طورى كه مى‏تواند حداكثر توان خود را بكار برد.

 

وقتى گفته مى‏شود تلاش‌هایى انجام گرفته است، این تلاش‏ها فقط در چند كشور پیشرفته و چند مدرسه‏ى پیشرفته واقعیت داشته است و در كشور خودمان به كار بیشتر براى بهبود كیفیت و بهینه سازى پیشرفت تحصیلى نیاز داریم.

 

در شرایط یادگیرى آموزشگاهى(درس خواندن) دانشمندان و متخصصان تعلیم و تربیت چهار شرط كلى را براى یادگیرى كلاسیك و آموزشگاهى انسان و به عبارتى « درس خواندن » لازم و ضرورى مى‏دانند:

 

1ـ استعداد و توانایى‏هاى فردى 2ـ انگیزه و علاقه 3ـ امكانات آموزشى 4ـ روش و شیوه‏هاى یادگیرى

 

در كشور ما متاسفانه به این عامل و شرط بسیار مهم كم توجهى شده است، در حالیكه ضرورت و اهمیت آن قابل تردید نیست.  تجربه نشان مى‏دهد كه بسیارى از ناكامى‏هاى تحصیلى یا افت‌های تحصیلى به این دلیل عمده است كه دانش‏آموزان و یا دانشجویان نسبت به روش صحیح و اصولى مطالعه و درس خواندن آگاهى لازم را ندارند بطوریكه پس از فراگیرى این اصول و روش‏ها و به كار بستن آن‏ها وضعیت تحصیلى آن‏ها بسیار متحول شده و از كیفیت و موقعیت بالایى برخوردار شده است.

 

ما سعى كرده‏ایم به این اصول و روش‏ها با استفاده از منابع و مراجع متعدد و معتبر علمى و روانشناسى یادگیرى [10] بدست آمده بپردازیم به امید آن روز كه مطالعه و عادت به آن بصورت وظیفه در آید و توسط دیگر محققان بصورت فن تعقیب و پى‏گیرى[11] ادامه یابد.       انشاءا…

 

بیان مسئله: 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

امروزه مطالعه راهى است بسیار ساده و عملى و دریچه‏اى است به سوى جهان علم و معرفت، راهى كه انسان را در مسیر رشد و كمال هدایت كرده و مناسب‏ترین شیوه جهت انتقال پیام، عقاید، طرح‏ها و اندیشه‏ها است و مى‏تواند هدف هر دانشجو، دانش‏آموز … و افراد جامعه باشد.

 

تنها راه بقا و دوام مطالعه، همگام نمودن اطلاعات با جهان امروز و پیشرفت در مسیر رشد و كمال و رعایت و انجام موارد مذكور و همّت به تحقیقات مستمر و متعدد بر تمام جوانب مختلف مطالعه، و كوشش در رفع نواقص و محدودیت‌هایى كه از تحقیقات پیش منتج شده و در دسترس مى‏باشد و همچنین از بین بردن عوامل مداخله‌گر و مزاحم مانند:(ترس، اضطراب …) بویژه در دانش‏آموزان، كه در عملكرد تحصیلى آنان نقش عمده‏اى دارد است و سعى و كوشش در ایجاد انگیزه[12]، تقویت مثبت[13] بویژه   در انگیزه‏هاى درونى، روش‏هاى  یادگیرى  عینى[14] و مشاهده‏اى[15] و فراهم  ساختن مكان و محل‌هایى[16] جهت مطالعه‏ى عموم افراد بویژه دانش‏آموزان و تشویق صحیح تا حركت به سوى پله‏هاى پیشرفت مطالعه كه انشاءا… به صورت احساس وظیفه در آید و مطالعه به هدف نهایى برسد. در این پژوهش محقق قصد دارد به بررسى راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان پایه‏ى سوم مقطع متوسطه در رشته‏هاى علوم ریاضى، تجربى و انسانى آموزش و پرورش شهر قدس را مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار دهد و بر اساس نتایج حاصله پیشنهادات لازم را ارائه نماید.

 

 

 

هدف پژوهش

 

1ـ اهداف كلى

 

هدف از انجام این تحقیق عبارتست از، بررسى راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان پسر و دختر پایه‏ى سوم مقطع متوسطه[17]، در رشته‏هاى علوم ریاضى، تجربى و انسانى آموزش و پرورش منطقه‏ى شهر قدس مى‏باشد.

 

 

 

2ـ اهداف جزئى

 

این تحقیق از مجموع اهداف خود ده هدف عمده را در بر دارد:

 

ـ بررسى راهبردهاى مطاله‌ی دانش‏آموزان دختر و پسر رشته‏هاى مختلف تحصیلى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانش‏آموزان پسر رشته‌ی ریاضى و تجربى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانش‏آموزان پسر رشته‌ی ریاضى و انسانى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانش‏آموزان پسر رشته‌ی تجربى و انسانى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان دختر رشته‌ی ریاضى و تجربى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانش‏آموزان دختر رشته‌ی ریاضى و انسانى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانش‏آموزان دختر رشته‌ی تجربى و انسانى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانش‏آموزان دختر و پسر رشته‌ی ریاضى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانش‏آموزان دختر و پسر رشته‌ی تجربى.

 

ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانش‏آموزان دختر و پسر رشته‏اى انسانى.

 

 

 

اهمیت موضوع پژوهش

 

در دنیاى امروز آدمى، تحت هر شرایطى بی‌نیاز از مطالعه، آگاهى و غنى سازى روح و روان خود نیست. و بدون شك هر كس به تقویت اندیشه، آگاهى و یا تجدید نظر نسبت به دانش و اطلاعات خود نپردازد و بصورت فنى و باآگاهى از روش‏هاى مطالعه و یادگیرى مطالعه ننماید زیان خواهد دید.

 

در دنیاى در حال تغییر كنونى، ضرورت آموزش و مطالعه به دلایل فراوان پذیرفته شده است.

 

تغییرات سریع و عمیق علمى سبب شده است كه هر از گاه، مطالب و نظریه‏هاى جدیدى وارد میدان زندگى شود كه براى ادامه حیات، به ناچار باید علوم و معارف جدید را مطالعه كرد و آموخت و برخى از نظریه‏هاى قدیمى را را كه كارآیى ندارند، كنار گذاشت و باید باور داشت دانش‏آموزان پایه و زیربناى اصلى هر جامعه بویژه مطالعه كنندگان جامعه‏ى امروز و فردا خواهند بود، تغییرات فن آورى سبب دگرگونى در همه‏ى زمینه‏ها و كسب مهارت دانش و همچنین مطالعه شده است و جهان به دهكده‏ى كوچك تبدیل شده است و میزان كمّى و كیفى این تغییرات آن قدر زیاد است كه گاهى اوقات برنامه ریزان امر مطالعه، محققان و پژوهشگران را در این زمینه دچار مشكل كرده است و ما باید اصول و روش‏ها، فرصت‏ها، و توان سازگارى [18]رابه نیروى انسانى[19] خصوصاً دانش‏آموزان ایجاد و منتقل كرده تا به ضریب و درجه‏اى از اطمینان براى جامعه‏ى مطالعه كنندگان امروز و فردا برسیم.

 

البته شایان ذكر است امروزه عنایت در خور توجهى نسبت به مطالعه، اصول و روش‏هاى صحیح آن همچنین ایجاد انگیزه و تشویق صحیح و عادت به مطالعه و احساس اینكه مطالعه به صورت یك وظیفه تداعى شود صورت نپذیرفته است كه بیشتر عقب ماندگى‏ها از هر حیث تحت شعاع این این امر قرار گرفته است. و همه ساله تعداد زیادى از دانش‏آموزان دچار افت تحصیلى مى‏شوند كه از عمده پیامدهاى آن، مى‏توان پیامدهاى اقتصادى و روان شناختى را نام برد. با آموزش روش‏هاى صحیح مطالعه مى‏توان به دانش‏آموزان فراگیرى روش‏هاى اصولى و صحیح براى هر رشته، هر درس، و هر موضوع و كتاب را آموزش داد. اگرچه پى بردن به مسائل و تمامى ابعاد مختلف مطالعه میزان و موفقیت آن آسان نیست. و كمى پیچیده و دشوار است، اما این پژوهش جهت بررسى اصول، راه‏ها و روش‏هاى صحیح مطالعه بررسى راهبردهاى مطالعه در شاخه‏ى نظرى، دانش‏آموزان پسر و دختر سال سوم متوسطه میزان و عدم موفقیت در امر مطالعه تدوین شده تا گامى هر چند كوچك اما عمیق، در جهت شناسایى افت‏هاى تحصیلى، عوامل مداخله‌گر و مزاحم مطالعه و بررسى راهبردهاى مطالعه جهت پیشرفت دانش‏آموزان در زمینه‏هاى مطالعاتشان باشد.       انشاء ا…

 

 

 

فرضیه‏هاى پژوهش

 

به جهت دستیابى به هدف پژوهش حاضر، فرضیه‏هاى زیر در نظر گرفته شده است.

 

فرضیه‏ى اول ـ بین راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان دختر و پسر رشته‏هاى مختلف تحصیلى تفاوت وجود دارد.

 

فرضیه‏ى دوم ـ بین راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان پسر رشته‏ى ریاضى و تجربى تفاوت وجود دارد.

 

فرضیه‏ى سوم ـ بین راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان پسر رشته‏ى ریاضى و انسانى تفاوت وجود دارد.

 

فرضیه‏ى چهارم ـ بین راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان پسر رشته‏ى تجربى وانسانى تفاوت وجود دارد.

 

فرضیه پنجم ـ بین راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان دختر رشته‏ى ریاضى و تجربى تفاوت وجود دارد.

 

فرضیه‏ى ششم ـ بین راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان دختر رشته‏ى ریاضى و انسانى تفاوت وجود دارد.

 

فرضیه هفتم ـ بین راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان دختر رشته‏ى تجربى و انسانى تفاوت وجود دارد.

 

فرضیه هشتم ـ بین راهبردهاى مطالعه‏ى دانش‏آموزان دختر و پسر رشته‏ى ریاضى تفاوت وجود دارد.

تربیت بدنی و ورزش فرآیندی است آموزشی و تربیتی که هدف آن بهبود بخشیدن به اجرا و رشد انسان از طریق فعالیت های متنوع جسمانی است،از طرفی با توجه به نقشی که دانش آموزان در ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه دارندو خود را برای مشارکت در فعالیت های اجتماعی در مقیاس های گسترده تر آماده می کنند لازم است که از سلامت جسمانی و روانی کاملی برخوردار باشند که در این زمینه تنوع فعالیت های جسمانی و ورزشی اهمیتی حیاتی برای آنان در مدارس دارد]29 [.

همان طور که فعالیت های ورزشی در مدارس تاثیر زیادی بر شادابی و نشاط دانش آموزان دارد، تجهیز مدارس به فضا و وسایل ورزشی مناسب، برای انواع رشته های مختلف ورزشی سبب می شود که آنها از شرکت در فعالیت های ورزشی، لذت ببرند و وجود تنوع فعالیتهای ورزشی سبب می شود که هر دانش آموز به سمت رشته ای ورزشی گرایش پیدا کند که نسبتاً با ساختار جسمانی او ارتباط دارد که این عامل باعث شناسایی استعدادهای ورزشی می شود]22 [.

 

تربیت بدنی و ورزش مقوله ای است که درهراجتماعی جایگاه ویژه ای دارد و نقش آن در رشد و شکوفایی استعدادهای مختلف افراد و متعاقب آن تقویت و افزایش ظرفیتهای اخلاقی، تربیتی، جسمانی، ذهنی، عقلی، مهارتی، عاطفی و اجتماعی افراد انکارناپذیر است ]3 [.تربیت بدنی بخش جدایی ناپذیر آموزش و پرورش است و هدف آن رشد ابعاد گوناگون شخصیت کودکان ونوجوانان در جنبه های مختلف است که با یک برنامه صحیح و جامع تربیت بدنی می تواند همپای دیگر برنامه های آموزشی، در طول سال تحصیلی بر سلامت جسم و روان دانش آموزان بیفزاید و از بسیاری از نارسائیها واختلالات به موقع پیشگیری کند ]40 [.زیرا که این ارگان بزرگ بیشترین و بهترین نیروی رشد را در اختیار دارد، اما بیش از 95درصد واحدهای آموزشی کشور مجهز به امکانات و فضاهای ورزشی استاندارد نیستند و در بعد فیزیکی و تقویت جنبه های اجتماعی و روانی که یکی از بنیانهای مهم آن تربیت بدنی است، دچار غفلت شده است.

 

ورزش و تربیت بدنی در آموزش و پرورش ایران تقریباً از قدمت طولانی برخوردار است. براساس قانونی که در سال 1306 شمسی از مجلس شورای ملی گذشت، درس ورزش و تربیت بدنی به صورت رسمی در برنامه درسی همه دوره های تحصیلی قرار گرفت و به موجب این قانون هر روز یک ساعت از برنامه دانش آموزان به درس ورزش و تربیت بدنی اختصاص یافت] 30[.علیرغم قدمت طولانی درس ورزش و تربیت بدنی در آموزش و پرورش ایران، این درس هنوز جایگاه اصلی خود را در آموزش و پرورش کسب نکرده است و در بیشتر مدارس کشور ما به این درس توجه کافی نمی شود. در این میان شاید عوامل متعددی از قبیل بی توجهی مسئولین، دلسردی و بی تفاوتی معلمین، کمبود امکانات و فضاهای ورزشی و وضعیت جغرافیایی دخیل باشندکه می بایستی در این زمینه ها تحقیقات وسیع و جامعی در سراسر کشور صورت گیرد تا عوامل وضعیت موجود روشن و شناخته شود ]3 [.برنامه های تربیت بدنی مدارس می بایست بیشتر در جهت اهداف ورزش همگانی طرح ریزی و اجرا گردد. تشویق و ترغیب دانش آموزان به ورزش و شناساندن جایگاه تربیت بدنی در جامعه می تواند مؤثرترین شیوه برای اشاعه ورزش در کشور باشد. در این بین مربیان تربیت بدنی با شناسایی دانش آموزان زبده و مستعد و معرفی آنها به کانونهای ورزشی مربوطه می توانند در ارتقا و پیشرفت ورزش قهرمانی نقش بسزایی داشته باشند. واضح است که تعلیم و گسترش ورزش در مدارس تنها در صورت برنامه ریزی صحیح و فرهم نمودن فضاهای ورزشی مناسب میسر خواهد بود و می تواند تأثیر شگرفی بر 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  ورزش همگانی و قهرمانی کشور بگذارد]2[.

 

اما آیا به راستی ورزش زمزمه محبت برای جذب دانش آموزان نیست؟آیا اکنون که این قشر جوان برای سرگرمی و پیشرفت خود به ورزش پناه آورده، نباید کاری کرد ؟ آیا برای دستیابی به سلامت جسمانی و تعمیق روابط دوستانه آنها ، راهی جز ورزش پیش روی ماست ؟ آیا لازم نیست حداقل امکانات و فضاها را با استانداردهای نسبتاً مطلوب برای آنها فراهم نمود ؟در این تحقیق قصد براین بود تا وضعیت امکانات و فضاهای ورزشی مدارس استان خراسان شمالی بررسی شود و با استانداردهای مطلوب مقایسه گردد.

 

 

 

2-  بیان مسئله تحقیق

 

تربیت بدنی و ورزش مدارس، پایه و اساس ورزش قهرمانی است و در مدارس ابتدایی، بایستی دانش آموزان با رشته های مختلف وحرکات پایه آشنا شوند و در مقطع راهنمایی مهارتها را کاملترکنند و در دوره متوسطه مورد بهره برداری قرار دهندو در نهایت با عضویت در رشته های مختلف ومتنوع ورزشی به ورزش قهرمانی کشور کمک کنند]13 [.

 

مهمترین عواملی که مانع تنوع و پیشرفت درس تربیت بدنی در مدارس می شوند نبود فضای کافی برای دانش آموزان در ساعات ورزش و ارتباط ضعیف والدین با معلمان ورزش و ضعف مدیریت مدارس می باشد]11[.

 

در حقیقت می توان گفت که پرورش قوای جسمانی و روانی دانش آموزان و جذب و جلب آنان به ورزش و فعالیت از اهداف اولیه ورزش آموزشگاههاست]31 [.در این راستا، امکانات و تجهیزات ورزشی از عواملی است که می تواند بر روی توسعه مهارتها و افزایش آمادگی بچه ها تاثیر بسزایی داشته باشد. تجربیات نشان داده است که اگر فعالیت برای بچه ها جذاب و جالب باشد و یا راههای مختلفی برای فعالیت کردن وجود داشته باشد، آنان بیشتر و بهتر تمرین خواهند کرد]51 [.

 

با روشن شدن این موضوع که روابط بین گروهی دانش آموزان در میادین ورزشی ، مسابقات هنری و ورزشی در رشد وتعالی وپاسخگویی به نیازهای رشدی و تکاملی آنها مفید و ضروری است]6 [،این سوال پیش می آید که به راستی فضاهای ورزشی در سطح مقاطع مختلف یک نهاد بنیادی جامعه به نام آموزش و پرورش باید دارای چه ویژگیهایی باشد؟

 

بدیهی است که چنین فضاهایی باید متناسب با جنسیت و سن دانش آموزان باشند و از تجهیزات و امکانات لازم و مطلوب برخوردار باشند.از طرفی کشور ما تحولات اساسی و بزرگی را پشت سر گذاشته که از آن جمله می توان به انقلاب اسلامی،جنگ،تحریم وافزایش ناگهانی جمعیت اشاره کرد. در چنین شرایطی مدارس و مراکز آموزش و پرورش در جای جای ایران و هر کدام تحت شرایطی،اولویت های زمان خود و موقعیت جغرافیایی خاص خود موجود و ساخته شده اند.بدین ترتیب هر کدام از مدارس دارای مشکلات و نارسایی هایی هستند که می توانند شامل فضاهای ورزشی آن نیز باشد.لذا بررسی موقعیت فضاهای ورزشی ،شناخت جامع و مطلوبی را به دست اندرکاران آموزش و پرورش می دهد تا با انجام اقدامات لازم در تحقق اهداف و آرمان های نظام آموزش و پرورش موفق و موثر باشد.

 

 

 

3-  اهمیت و ضرورت تحقیق

 

رشته تربیت بدنی با امکانات بالقوه خود در تحقق هدفهای آموزش و پرورش سهم عظیمی به عهده دارد و باید از طریق تدوین و تنظیم برنامه های مطلوب و فراهم آوردن فضاها و امکانات ورزشی مناسب و منطبق بر اصول و موازین علمی راه را برای رسیدن به این اهداف هموار نمود]6 [.

 

بدیهی است که ابزار و امکانات از نیازهای اولیه انجام هر کاری می باشد، تردیدی هم نیست که کیفیت اجرای هر برنامه به کیفیت و کمیت ابزار و وسایل آن بستگی دارد. اجرای مطلوب برنامه های تربیت بدنی در مدارس نیز مستلزم فراهم آوردن مجموعه ای از شرایط و امکانات است که از مهمترین این شرایط استفاده از فضاها و وسایلی است که براساس نورم های استاندارد تهیه شده باشند تا بتوانند در رفع نیازمندیهای دانش آموزان موثر واقع شده و همچنین متناسب با تعداد آنها باشند]3 [.

 

از آنجا که با کمبود و ناکارآمدی تاسیسات و فضاهای ورزشی شاهد ضعف دانش آموزان و فارغ التحصیلان مدارس در کسب مهارتهای ورزشی هستیم و احتمالاً بسیاری از دانش آموزان در پایان دوره به کسب مهارتهای ورزشی لازم نائل نمی گردند. مفهوم این امر آن است که عدم برنامه ریزی صحیح و کم ارزش دانستن تربیت بدنی و ورزش و کمبود نیروی انسانی کارآمد و تاسیسات و اماکن ورزشی علت عمده این ضعف می باشد]26[. لذا بررسی وضعیت فضاهای ورزشی و شناخت نواقص  و کمبودها می تواند ما را در تهیه برنامه و فرآیندهایی برای بهبود این فضاها در جهت رسیدن به استانداردهای مطلوب و تحقق اهداف آموزش  و پرورش یاری نماید.

 

توجه به ورزش مدارس برای تربیت نسلی سالم و بانشاط بسیار ضرور ی است به این خاطرتوجه مسئولین را هر چه جدی تر به این امر می طلبد . طبق تحقیقات انجام شده روی دانش آموزان در چند سال اخیر ، مشخص شده که مشکلات جسمانی دانش آموزان به خصوص درمقطع راهنمایی ، به دلیل کم تحرکی ، فعالیت ناکافی ،فقدان فضاهای مناسب ورزشی در مدارس بوده است زیرا در این سن و سال فقر حرکتی موجب کاهش رشد جسمانی و در نتیجه افسردگی و تنش در دانش آموزان می شود.

 

همچنین نیروی انسانی، برنامه، فضا و تجهیزات ورزشی از عوامل عمده موفقیت درس تربیت بدنی در مدارس هستند ]21 [.با شناسایی امکانات و تجهیزات موجود و نحوه استفاده از آنها می توان توصیه هایی را در زمینه نگهداری، استفاده بهینه و مطلوب از آنها به مدیران و مسئولین مدارس نمود، مسئولین می توانند با آگاه شدن از کمبودها در زمینه امکانات و نیروی انسانی درصدد تهیه آنها برای مدارس برآیند. با در اختیار داشتن اطلاعات کافی و جامع در زمینه فضاها و تجهیزات ورزشی می توان به افرادی که مسئول ساخت و طراحی مدارس جدید هستند توصیه هایی جهت برطرف نمودن نقایص گذشته کرد. این تحقیق از طریق شناسایی میزان کمیت و کیفیت عوامل فوق می تواند کمک بسیار زیادی جهت تربیت بدنی در مدارس استان خراسان شمالی داشته باشدوان شاء الله قدمی درزمینه رفع مشکلات درس تربیت بدنی مدارس برداشته شود]2 [.

 

 

 

4-  اهداف تحقیق

 

الف)هدف کلی

 

هدف کلی تحقیق حاضر، مقایسه وضعیت امکانات و فضاهای ورزشی مدارس استان خراسان شمالی با استانداردهای مطلوب می باشد.

 

ب) اهداف اختصاصی

 

1- تعیین و شناسایی امکانات و فضاهای ورزشی سرپوشیده موجود در مدارس استان خراسان شمالی

 

2- تعیین و شناسایی امکانات و فضاهای ورزشی روباز موجود در مدارس استان خراسان شمالی

 

3- مقایسه امکانات و فضاهای ورزشی موجود در مدارس استان خراسان شمالی با استانداردهای مطلوب

 

4- مقایسه امکانات و فضاهای ورزشی شهرهای مورد مطالعه در مقاطع مختلف تحصیلی

 

 

 

5-  فرضیه های تحقیق

 

1- 5 – بین امکانات و فضاهای ورزشی موجود در مدارس ابتدایی با استانداردهای مطلوب تفاوت معناداری وجود دارد.

 

2-5- بین امکانات و فضاهای ورزشی موجود در مدارس راهنمایی با استانداردهای مطلوب تفاوت معناداری وجود دارد.

 

3-5- بین امکانات و فضاهای ورزشی موجود در مدارس متوسطه با استانداردهای مطلوب تفاوت معناداری وجود دارد.

:

 

 

 

1-2  بیان مسئله:

 

• میزان مشاركت در فعالیت های ورزشی تفریحی چقدر است ؟

 

• چه كسانی بیشترین تأثیر را برای مشاركت در فعایت های ورزشی و تفریحی دارد؟

 

• وضیت ادراك شخصی از استعداد در ورزش تفریحی در دانشجویان چگونه است؟

 

• تأثیر عوامل اجتماعی در مشاركت دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی به چه میزان است؟

 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

• موانع ملموس مشاركت ورزشی در دانشجویان چیست؟

 

• تأثیر اطلاعات ورزشی در مشاركت دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی به چه میزان است؟

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق:

 

1-4  هدفها:

 

1-4-1 هدف كلی:

 

هدف كلی اجرای طرح ،تعیین میزان مشاركت دانشجویان دانشگاه‌های غیرانتفاعی استان مازندران در فعالیت‌های ورزشی– تفریحی می باشد كه در حیطه تحقیقات توصیفی وتحلیلی جای میگیرد.

 

1-4-2  اهداف ویژه:

 

1- نقش و تأثیر وضعیت ادراك شخصی از استعداد در ورزش تفریحی بر میزان مشاركت     دانشجویان در فعالیت های ورزشی تفریحی.

 

2- نقش و تأثیر عوامل اجتماعی بر مشاركت دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی.

 

3- نقش و تأثیر مشاركت ورزشی برمیزان فعالیت‌های ورزشی دانشجویان.

 

4- نقش و تأثیر موانع ملموس مشاركت ورزشی بر مشاركت دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی تفریحی.

 

5- نقش و تأثیر اطلاعات ورزشی بر مشاركت  دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی تفریحی.

 

1- 5  پیش فرض های تحقیق:

 

• آزمودنی ها به سوالات تحقیق با دقت وصداقت کامل پاسخ دادند.

 

• ابزار وپرسشنامه مورد استفاده، شاخصی مناسب برای برآورد اهداف پژوهش بودند.

 

 

1-6  فرضیه تحقیق:

 

 

 

1-6-1 فرضیه اصلی

 

مشاركت دانشجویان دانشگاه‌های غیر انتفاعی استان مازندران در فعالیت‌های ورزشی – تفریحی    در حد مطلوب است.

 

 

 

1-6-2 فرضیه‌های ویژه:

 

1-  ادراك شخصی از استعداد در ورزش تفریحی بر میزان مشاركت دانشجویان در فعالیت های ورزشی تفریحی مؤثر است.

 

2-  عوامل اجتماعی برمیزان مشاركت دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی تفریحی مؤثر است.

تعریف جامعه ی مدنی

 

از آنجا که شهروند و شهروندی رابطه ی اساسی با جامعه و تربیت مدنی موجود در آن دارد به تعریفی از جامعه ی مدنی می پردازیم:

 

نگاهی به سیر تکوینی جامعه ی مدنی حکایت از آن دارد که بحث جامعه ی مدنی ریشه در گذشته داشته است. در یونان باستان اولین کسانی که به تعریف جامعه ی مدنی پرداخته اند، افلاطون و ارسطو در کتاب های جمهوریت و سیاست بوده اند و به همین ترتیب هر چه جلوتر آمدیم متفکران دیگر به تعریف این مفهوم پرداخته اند. اما با همه ی این ها حقوق سیاسی و تدوین جامعه ی مدنی در غرب در طی قرون اخیر انجام گرفت. این بحث ها از قرن شانزدهم به بعد در آن سوی عالم رونق گرفت و دانشمندانی در این زمینه نظریاتی را در باب نحوه ی اداره جامعه ارائه دادند و مبانی ضروری برای جامعه ی مدنی را پی ریزی کردند، این مبانی بر اساس تفکرات افلاطون، ارسطو، آگوستین قدیس و توماس آکویناس عرضه شد
(امیر احمدی، 1375، ص10، به نقل از: امین پور، 1384، ص36).

 

بررسی ها در زمینه ی” جامعه ی مدنی” از زمان افلاطون تاکنون نشانگر طیف وسیعی از
نگرش هایی است که گاهی متفاوت و گاهی متناقض هم بوده اند. این امر می تواند معرف دو چیز باشد: 1- یکی به دلیل مقتضیات اجتماعی این نگرش ها و 2- دوم فلسفه هایی که در این جوامع غالب بوده اند
( مجتبوی ، 1378، 266 به نقل از:فتحی، آ1381، ص13 ) . برای مثال گاهی جامعه ی مدنی به جامعه ای اطلاق می شود که تحت حاکمیت مطلق فلسفه و حکما بر اساس میزان برخورداری طبیعی بشر از عقل و استعداد و حکمت قرار دارد و نه میزان ثروت و اقتدارشان و شامل: طبقات موبدان، سلحشوران، مشاوران و قضات و بردگان می شود که برای گسترش فضیلت و حکمت و شجاعت و خویشتن داری و عدالت بر اساس مشارکت مردم بنا شده است ( همان منبع ،ص 267 ) . همچنین گاه جامعه ی مدنی به جامعه ای گفته می شود که بر اساس طبیعت مدنی انسان و به دنبال به هم پیوستن خانواده ها برای تأمین زندگی مطلوب و یا انتخاب و نظارت مردم بر اعمال دولت و بدون اعتقاد به برتری حاکمان بر قانون تأسیس شود
( مدنی، 1377،ص 132، به نقل از: همان منبع، همان صفحه ) . و نیز سیسیران می گوید: جامعه ی مدنی جامعه ای است که قانون ازلی و جهان شمولی که ناشی از عقل رب النوع بزرگ است و قانون بشری مشروط به سازگاری با قانون ازلی طبیعت در آن حاکم است و همه ی افرادی که از عقل سلیم برای تشخیص قانون طبیعی برخوردارند، در این جامعه حق ملاحظه و قضاوت درباره دولت و قوانینش را دارند
( خسرو پناه و داعی نژاد، 1376، ص152، به نقل از: همان منبع، ص14) . از نظر آگوستین” جامعه ی مدنی” “شهری زمینی” است در مقابل شهر آسمانی که با توافق افراد بشر و برای تأمین صلح و آرامش برقرار می گردد و به کمک استقرار قوانین و دولت، منطبق با نظام فراگیر ربانی اداره می شود
( همان منبع ، ص 152).   “هابز” در کتابی به نام شهروند، جامعه ی مدنی را برای نخستین بار در معنای مدرن آن عرضه می کند. او همچنین مانند بسیاری از متفکران قرن هفدهم میلادی، مفهوم جامعه ی مدنی را از مفهوم دولت جدا نمی سازد. در جامعه ی مدنی او، افراد انسانی برای تشکیل نهاد سیاسی به توافق مشترکی می رسند ( رضایی . 13، ص25 ، به نقل از: فتحی، آ1381، صص16-13 ) . ” لاک”همچون “هابز” جامعه ی مدنی را در برابر وضع طبیعی مطرح می سازد ولی ظهور جامعه ی مدنی را ناشی از وجود تزاحم و جنگ منافع در وضع طبیعی نمی داند بلکه؛ وضع طبیعی او، دارای قانون طبیعی ( یعنی قانون اخلاقی همراه با الزام فراگیر و صادر شده از عقل) است. “لاک” بعد اقتصاد را به مفهوم جامعه ی مدنی می افزاید و برای نخستین بار بین دولت و جامعه ی مدنی تفاوت قائل می شود ( راسل ،1363، ص142 ) . از دیدگاه روسو قلمرو جامعه ی مدنی حاکمیت مالکیت خصوصی است و از مفهوم تمدن نیز جدا نیست. جامعه ی مدنی جایگاه زندگی انسان متمدن و تکوین و تحول علوم و هنرهاست. همچنین او نقّاد تمدنی است که نه تنها انسان را از آزادی و خوشبختی طبیعی خود محروم می سازد بلکه او را به فساد و تباهی نیز می کشاند( رضایی ، 1375، ص22) .

اما کسانی مانند “هابر ماس” تلقی گسترده تری از جامعه ی مدنی دارند. وی جامعه ی مدنی را بستر یک شیوه ی زندگی می داند که در نتیجه ی مدرنیسم و دموکراسی معاصر روبه زوال می رود و جای آن را از آزادی های منفی و دولت رفاه بخش می گیرد که جوهره ی انسان آزاد و مختار و سرنوشت ساز را از میان می برد ( بشیریه، 1377 ص42 ). و اومعتقد است که با بهره برداری از پدیده ای که در دموکراسی به ظهور رسیده، می توان زمینه ی رهایی بخشی از سلطه را فراهم آورد. و به خصوص به “گفت و گو” اهمیت می دهد و بر آن است که فراهم آوردن موقعیت آرمانی “گفت و گو” می تواند به مهار سلطه مدد رساند (باقری، 1384، ص125) .

 

و سرانجام مفهوم مصطلح و رایج امروز غرب از جامعه ی مدنی، در مقابل دولت قرار می گیرد و به حوزه ای از روابط اجتماعی اطلاق می شود که فارغ از مداخله ی قدرت های سیاسی و شامل مجموعه ای از تشکل های خصوصی و غیر خصوصی است که به قدرت و قانون وابسته نیستند، ولی به طور کلی ارادی و اختیاری به وجود می آیند، بر خلاف دولت که برای تکمیل قدرت خود وابسته به قانون است. در این معنا جامعه ی مدنی واسطه ای است میان فرد و خانواده از یک سوو دولت از سوی دیگر ( علم الهدی ، 1379 ، ص161، به نقل از: فتحی، آ 1381، ص15 ) . جامعه ی مدنی، جامعه ی سازمان یافته و منظمی است که به گفته هگل بر اساس نظام وابستگی متقابل بنا می شود و با ایجاد آن جامعه از حالت پاشیدگی و تفرقه در
می آید. میان اجزای آن پیوندهای متقابل برقرار می شود، مجموعه ای از لایه ها و نهادهای اجتماعی،
رابطه ی شهروندان و دولت را تنظیم می کنند ( محمدی ،1378 ، ص266 ) .

 

“هوشنگ امیر احمدی” در تعریف نسبتاً جامعی معتقد است: “جامعه ی مدنی حوزه ای است عمومی میان دولت و شهروند که بر اعمال و کردار این دو قطب (دولت و شهروند ) در قبال هم قاعده تعیین می کند. جامعه ی مدنی قلمرو گفتمان ها و روندها، فعالیت ها، جنبش ها و نهادهای اجتماعی سازمان یافته، خودمختار و داوطلبانه ای است که در راستای هدفی مشترک، نظمی حقوقی یا مجموعه ای از قراردادها و ارزش های هماهنگ شکل می گیرد. هدف چنین انجمن ها، فعالیت ها وتمایلات؛ تقویت استعدادهای بالقوه ی اعضا و حمایت از آن ها در مقابل بروز احتمالی اجحاف از طرف دولت، دسته های منسجم و دیگر افراد (عضو یا غیر عضو ) است هدف غایی ایجاد جامعه ای است که در آن چنانکه معروف است با تغییر حکومت ، نام خیابان ها و اماکنش عوض نشود ( امیر احمدی، 1375، ص10: به نقل از امین پور ، 1384، ص36).

 

البته جامعه ی مدنی را می توان از چهار منظر خاص بررسی نمود:

 

1- جامعه ی مدنی از دید گاه جامعه شناسی عامه: در این دیدگاه ، مراد همان زندگی اجتماعی یا شهرنشینی که انسان ها بنا به ضرورت وجودی خویش و برای گریز از تنهایی و به خصوص تأمین نیازهای اساسی و ضروری خود به تشکیل آن می پردازند. که البته باید براساس قوانین و ضوابط مشخص و
تعریف شده ای باشد تا نظم در جامعه برقرار گشته و از بی نظمی و هرج و مرج دور باشد (بیگدلی، 1374، ص74: فتحی، آ1381، ص 17) .

 

(ارسطو ، 1364 ، ص128) .

 

3- جامعه ی مدنی از دید گاه حقوقی: دراین دیدگاه ، در جامعه ی مدنی قانون و مقررات خاص حکومت می کند. و قانون در زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه جریان دارد، و این امر در افراد نهادینه می شود. اگر قانون نباشد جامعه از نظم بدور است (بیگدلی، 1374، ص74: فتحی، آ 1381 ، ص 19) .

 

4- جامعه ی مدنی از دید گاه جامعه شناسی خاص: دراین دیدگاه ، عادات و عرف و رسوم و آدابی که برای مردم جامعه ارزش دارد و در میان آن ها جاری است، جامعه و اصول کلی آن ها را تشکیل می دهد. در واقع مردم از “آزادی مطلق” برخوردارند و در سرنوشت جامعه خود سهیم هستند، به عبارت دیگر “کثرت گرایی”و”تنوع اجتماعی”باعث به وجود آمدن دسته ها و گروه ها و انجمن ها می شود
(همان منبع ، همان صفحه) .

 

2- 4 . شهروند

 

2-4-1 . مفهوم شهروند

 

شهروند از کلمه ی “شهر” و پسوند”وند” تشکیل شده است. در فرهنگ معین کلمه شهر به معنای: 1- آبادی بزرگ که دارای خیابان ها، کوچه ها، و خانه ها و دکان های بسیار باشد.  – مملکت، آورده شده است( معین ، جلد 2 ، ص 2096) . در لغت ی نامه دهخدا کلمه ی شهر هم به معنای مدینه و بلد و اجتماع ،  خانه های بی شمار که مردمان در آن سکنی می کنند . . . . و هم به معنای مملکت، سرزمین و کشور آورده شده است و شهر ایران، ایرانشهر را به معنای مملکت ایران آورده است :

 

خوشا شهر ایران و فرخ گران                                  که دارند چون تویکی پهلوان ( فردوسی )

 

پسوند “وند” به معنای خداوندی، صاحبی و در زبان های باستانی ایران از “ونت” که به معنای دارنده است گرفته شده است (دهخدا، جلد 9 ، 14 صص12871-2 و 20556) . بنابراین این کلمه در فارسی هم می تواند معنای شهر نشین، هم اهل یک مملکت و جامعه ی سیاسی را داشته باشد. این کلمه ترکیبی برای ترجمه ی کلمه شهروند در زبان فرانسه و زبان انگلیسی در نظر گرفته شده است از کلمه ی شهروند لا تین اخذ شده است.

 

مفهوم امروزی کلمه ی شهروند به معنای ساکن یا اهل شهر نیست، بلکه اساسی ترین بار معنائی آن این است که در اداره ی امور عمومی شهر دخالت و مشارکت دارد. مرور مفهومی شهروند در دنیای غرب و دنیای شرق متفاوت است و شاید اصولاً متفکران و نویسندگانی که در مورد شهروندی، الگوها و ارزش های مربوط به آن مطالعه داشته اند، به وجود شهروندی در دنیای شرق از نظر تاریخی توجهی نداشته اند. بدین ترتیب منشأ ایده ی شهروندی را در یونان و رم باستان جستجو کرده اند و معتقد به این هستند که اولین تلاشهای منظم برای اولین تجربه های نهادی شده ی شهروندی در دولت شهرهای یونان و به ویژه در آتن از قرون پنجم تا چهارم قبل از میلاد انجام شده است. ولی 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  نمی توان اعتقاد داشت که سایر نقاط گیتی از ایده ی شهروندی و توجه به حقوق و وظایف ساکنان تهی بوده است بدون این که اصطلاح شهروند به کار رفته باشد. در برخی از ادبیات شهروندی، مفهوم مخالف شهروند، رعیت آورده شده است که از ترکیبات و تنظیمات شهری اطاعت از قوانین آن را حمل می کند. اما شهروند ضمن تعهد به وفاداری نسبت به قوانین و نظامات شهر نقش و حقوق و اختیاراتی نیز در تدارک و تنظیم همان قوانین و نظامات دارد ( پللد ، 1370) .

 

مفهوم و حقوق شهروندی در طول تاریخ تحولات بسیاری به خود دیده است تا امروز “مفهوم شهروندی” علاوه بر حقوق، دربردارنده وظایف و تعهدات می باشد. همه جوامع سیاسی با هر مرام سیاسی لیبرال ها، سوسیالیست، محافظه کاران ، اجتماع گرایان، طرفداران محیط زیست، فمنیست ها، همه و همه ایده ی شهروندی را پذیرفته اند، زیرا همه بر مسئولیت هایی برای پایداری جوامع سیاسی و محیط طبیعی تأکید دارند (فالکس ، 1381 ) .

 

موقعیت شهروند عبارت است از عضویت داشتن در یک جامعه ی گسترده، او به این جامعه کمک می کند، در امور جامعه مشارکت دارد و جامعه استقلال فردی به او می دهد این استقلال در مجموعه ای از حقوق انعکاس می یابد که هر چند از نظر محتوا در زمان ها و مکان های مختلف متفاوت اند لیکن همیشه بر پذیرش کارگزاری و فاعلیت سیاسی دارندگان آن حقوق دلالت دارند. بنابراین ویژگی کلیدی معرف شهروندی که آن را از تابعیت صرف متمایز می کند یک اخلاق مشارکت است. شهروندی نه یک موقعیت منفعلانه، بلکه یک موقعیت فعالانه است. به طور خلاصه شهروندی با سلطه ناسازگار است . . . شهروندی همواره یک ایده ی دو جانبه و بنابراین یک ایده ی اجتماعی است ( همان منبع، صص 13-14 ) .

 

شهروندی هم کرامت انسان را به رسمیت می شناسد، هم بستر اجتماعی را که او در آن زندگی می کند و از آنجا که جامعه پیوسته در حال تغییر است و شهروندان راههای جدید برای تحقق شهروندی و برآوردن نیازهایشان جستجو می کنند و به دلیل تفاوت هایی که در اجتماعات از نظر فرهنگی، مذهبی، و ارزش ها . . . وجود دارد یک تعریف ساده و ایستا از شهروندی را نمی توان در همه ی جوامع و همه ی زمان ها به کار برد. بنابراین با توجه به وجود حقوق و تعهدات در شهروندی، پویایی شهروندی و این که شهروندی در مورد روابط انسانی است، با یک جمع بندی سعی می کنیم تعریفی از شهروند و نهایتاً شهروندی ارائه کنیم. شهروند فردی است متعلق به گروه که در مقابل این گروه دارای وظایفی است و حقوقی به او تعلق می گیرد، شهروند دارای حقوق مدنی است، بدین معنی که از آزادیهایی که در قانون اساسی به او داده شده است بهره مند است. دارای حقوق سیاسی است، این حقوق به او اجازه دخالت در زندگی سیاسی شهر و ملتی که به آن تعلق دارد می دهد. دارای حقوق اجتماعی است که مربوط به زندگی او در جامعه می شود یعنی حق کار و شغل، حق امنیت، حق اوقات فراغت . . . در مقابل این حقوق، شهروند دارای وظایفی است که می بایستی به آن عمل کند و در برخی از موارد،در صورت عدم انجام وظایف با برخورد مواجه خواهد شد این وظایف عبارتند از:

 

– اطاعت از قوانین

 

– شرکت در پرداخت هزینه های عمومی مانند پرداخت مایلات و عوارض . . .

 

– دفاع از جامعه و ملتی که به آن تعلق دارد، در مواردی که جامعه مورد تهدید قرار می گیرد . ( همان منبع، ص 14 ) .

 

در کشورهایی که قوانین مملکتی به صورت کلی یا در بخشی بر پایه ی احکام شرعی است، مذهب علاوه بر اعتقاد به صورت قانون نیز تدوین می شود و جایگاه قانونی نیز پیدا می کند. با توجه به این ویژگی ها و شناخت حقوق در وظایف شهروندی جایگاه برجسته ی شهروند روشن می شود. شهروند در زندگی سیاسی می تواند شرکت کند، کسانی را که حکومت را تشکیل می دهند انتخاب کند و در موارد نقص قوانین عدم اعتماد خود را نشان دهد (آشتیانی، ب1381، صص19-20) . به دلیل ویژگی ها و ضرورت های زندگی اجتماعی، شهروند نمی تواند فرد پرست و خودنگر بوده و وضعیت و حقوق دیگران را فراموش کند و مورد توجه قرار ندهد، بلکه از جهت وظایف قانونی که به او محول می شود، به افرادی که در خطر بوده و به کمک دیگران احتیاج دارند، کمک می کند. هر شهروندی باید بتواند از حقوق خود بهره برده و وسائل مادی زندگی خود را فراهم کند (همان منبع، ص20) . از نظر محل اقامت می تواند شهر، مملکت و محل اقامت خود را انتخاب کند و نه تنها شهروند مملکت و شهر خود باشد، بلکه از نظر اخلاقی و مسئولیت مشترک می تواند شهروند جهانی باشد که به قول شیخ اجل سعدی :

 

بنی آدم اعضای یکدیگرند                     که در آفرینش ز یک گوهرند

 

چو عضوی به درد آورد روزگار            دگر عضوها را نماند قرار

 

تو کز محنت دیگران بی غمی                نشاید که نامت نهند آدمی(سعدی) .

 

به عبارت دیگر شهروندی را می توان پای بند بودن فعال به ارزش هایی بر پایه ی حقوق و وظایف ذکر شده که جنبه عام برای همه دارد، دانست. شهروندی به مدد مجموعه ی حقوق، وظایف و تعهدات و ارزش های ناشی از آن ها، راهی برای توزیع عادلانه ی منابع و زندگی همراه با مشارکت و پویایی فراهم
می کند. در ضمن پای بند بودن به ارزش های جمعی به معنای فراموش کردن هویت فردی و ارزش های شخصی و قواعد راه و روش های زندگی فرد نیست. قبول ارزش های عمومی و احترام و عمل به آن ها
می تواند بدون تضاد با ارزش های فردی جایگاه خود را داشته باشد. شهروندی به چارچوب و بستری نیاز دارد که حقوق در آن پذیرفته و انجام مسئولیت در آن امکان پذیر باشد این چهارچوب جز زمینه و بستر اجتماعی چیز دیگری نیست که ارزش های مرتبط با شهروندی در آن به ظهور می رسد این چهار چوب شامل مردم سالاری، سیستم کارآمد حقوقی، نهادها و سازمان های مربوط هستند که ارکان مشارکت را فراهم می سازد و ارزش های شهروندی در این زمینه به ظهور می رسد (آشتیانی، ب1381، ص21) .

 

2-4-2 . تعریف شهروندی

 

مفهوم شهروندی اگرچه دارای یك تاریخ طولانی است، اما هنوز هم مبهم و مسأله‌دار است. یونگ استدلال می‌كند كه شهروندی در حقیقت مجموعه‌ای از ارتباطات عمدی بین مردمی است كه می‌خواهند از «حالت طبیعی» یعنی حالتی كه زندگی به صورت منزوی، فقیرانه و حیوانی جریان دارد، اجتناب ورزند. از این‌رو شهروندی، نوعی قرارداد اجتماعی است كه هدف اصلی آن ارتقای رفاه و امنیت در سطح جامعه است و ضرورتاً به این امر می‌پردازد كه افراد یك جامعه چگونه باید رفتار كنند تا به این هدف برسند (مریفیلد[1]، ۱۹۹۷) . شهروندی اساسا با سه بحث عمده در ارتباط است :

 

الف:ماهیت دولت سیاسی

 

ب:ماهیت شهروند وویژگی های آن

 

ج:ارتباط فرد درجامعه

 

مفهوم شهروندی تا حد زیادی وابسته به شرایط كشور خاص و جامعه ی ویژه است و هر فرهنگی نیز شهروند ویژه ی خود را می‌طلبد. جامعه مدنی برای یك كشور به معنای استقلال اقتصادی، برای كشور دیگر به معنای استقلال سیاسی- اجتماعی یا دارا بودن حق آزادی بیان است. برای مثال این امر برای مردمان انگلیسی و آمریكایی به معنای مشاركت مدنی است و شهروند در این دو كشور به كسی گفته‌ می‌شود كه با شبكه‌های اجتماعی (نظیر انجمن‌ها، گروه ها و سازمان ها و . . .) در ارتباط هستند ( تورنی –پورتا، 1991) .

 

شهروندی مفهومی کاملاً چند بعدی و وابسته به ارزش ها می باشد وباگذشت سالیان متمادی از طرح این مفهوم در ادبیات علوم اجتماعی و سیاسی هنوز هم در خصوص مفهوم و ویژگی های آن اتفاق نظر وجود ندارد. اما با فروگذاردن تفاوت ها و در یك برداشت كلی می‌توان گفت؛ شهروندی مقوله‌ای است مرتبط با نحوه ی عملكرد افراد به نحوی كه آن ها قادر باشند در یك جامعه ی دموكراتیك، محیط خود و محیط اجتماعی دیگران را به نحو مثبت و بارزی متأثر سازند ( برن[2]، ۱۹۹۶ ، به نقل از: فتحی، آ1381، صص21-22) .

 

علاوه بر آنچه که در بالا گفته شد، واژه ی شهروندی چندین معنای مختلف دارد:

 

2- نقش آن در زندگ